وب سایت انجمن علمی دانشجویی اپیدمیولوژی دانشگاه تهران

نویسنده: دکتر حسام الدین اکبرین (خلاصه پایان نامه دکتری تخصصی)

مقدمه و روش کار: سل يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي عفوني و قابل انتقال بين انسان و حيوانات است كه طیف وسیعی از موجودات زنده به ابتلا به آن حساس هستند. در دنيا هر ساله بيش از 8 ميليون نفر به سل مبتلا مي‌شوند. انتقال سل گاوی طی سالیان متمادی از انسان به گاو و از گاو به انسان به اثبات رسیده است. چنان‌چه M. bovis را در ایجاد 5 تا 10 درصد موارد سل انسانی به خصوص در اطفال و در مناطق دارای سطح بهداشت پایین دخیل می‌دانند. مطالعه حاضر با هدف بررسي عوامل مؤثر بر آلودگی گاوداری‌های تحت پوشش آزمون توبركولين به سل گاوی انجام شد تا با اتخاذ سیاست‌های مناسب کنترلی، تلاش در راه پیشگیری و کنترل بیشتر سل گاوی انجام شود. اين مطالعه، یک مطالعه مورد-شاهدي است كه در سطح گله‌های گاو شیری که تحت پوشش آزمون غربالگری توبرکولین قرار دارند؛ انجام شده است. گاوداری‌های مورد (62 فارم) از میان گاوداری‌های شيري تحت پوشش استان‌های تهران، البرز، همدان، اصفهان، قزوین، قم، مازندران و سمنان انتخاب شد که پس از نمونه‌برداري، از گره‌هاي لنفاوی مایکوباکتریوم بویس از آن‌ها در محيط كشت جدا گردید. گاوداری‌های شاهد(62 فارم) نیز از استان‌های یاد شده و بر اساس منفی بودن نتیجه تست توبرکولین انجام پذیرفت. گاوداری‌های شاهد بر اساس ظرفیت و فاصله با گاوداری‌های مورد، همسان شدند. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم افزار آماری Stata 11.2 انجام شد. براي تعيين ارتباط عوامل خطر در سطح گله از رگرسيون لجستيك شرطي استفاده گردید. اثر متقابل متغیرها نیز برآورد شد.

یافته ها: نتایج این پژوهش نشان می دهد به لحاظ روابط بین متغیرهای مستقل تحت مطالعه با ابتلا به سل گاوی، مدیریت مناسب کود(OR=0.12, P=0.003) شعله‌دهی منظم بهاربندها(OR= 0.21, P=0.03)  و حصارکشی منظم اطراف دامداری(OR= 0.17, P=0.02) ، سبب کاهش خطر آلودگی و وجود موش(OR= 4.9, P=0.04)  سبب افزایش خطر آلودگی به سل گاوی می‌شود.

نتیجه‌گیری: لزوم توجه جدی‌تر به مقوله مبارزه با جوندگان كاملاً محسوس مي‌باشد. لزوم افزایش همه‌جانبه برنامه‌ی غربالگری با تأکید بر لزوم تداوم برنامه تست و کشتار (با در نظر گرفتن حداکثر ممکن جمعیت تحت پوشش) در مناطق اقلیمی مختلف و کاربرد آن‌ها توصیه می‌شود. شاید زمان آن فرا رسیده باشد تا در سیاست‌های موجود کنترلی و قدمت مبارزه بازنگری صورت پذیرد و سیاست‌های مناسب‌تری اتخاذ گردد.

نویسندگان: زهرا بلوکی، علیرضا باهنر، حسام الدین اکبرین، مهشید ناصحی

سابقه و هدف: Mycobacterium bovis را در ایجاد 5% تا 10% موارد سل انسانی به‌ویژه در اطفال و در مناطق دارای سطح بهداشت پایین دخیل می‌دانند. از آن‌جایی که حدود 25% از انسان‌های مسلول در کشور مبتلا به فرم خارج‌ریوی سل (که عموماً آن را به M. bovis نسبت می‌دهند) بوده و این میزان در حالت عادی نباید از 15% تجاوز نماید؛ لزوم بررسی این نسبت بالای موارد سل خارج‌ریوی در کشور و ارتباط آن با میزان بروز سل گاوی در هر منطقه، ضروری به ‌نظر می‌رسد.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، مطالعه‌‌ای از نوع اکولوژیک می‌باشد که در شهرستان‌های پنج استان کشور با میانگین میزان بروز بالای سل خارج ریوی نسبت به کل کشور تعریف شده است. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و نحلیل آماری قرار گرفت و از قسمت correlate همبستگی موارد سل محاسبه گردید.

یافته‌ها: در کل شهرستان‌های استا‌ن‌های مورد مطالعه "زابل" هر ساله بالاترین میزان بروز سل انسانی و سل خارج ریوی را به خود اختصاص داده و طی دوره مورد مطالعه، "سبزوار" به مدت 7 سال در کل شهرستان‌های مورد مطالعه، پایین‌ترین میزان بروز سل انسانی را داشته است ولی در مورد سل خارج‌ریوی پایین‌ترین میزان به شهرستان‌های استان کرمانشاه مربوط می‌شود. میزان بروز سل گاوی با سل خارج‌ریوی در استان‌های خراسان رضوی و کرمانشاه همبستگی منفی و در استان‌های سیستان و بلوچستان، گلستان و قم همبستگی مثبت نشان داد.

بحث و نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده از استان قم به دلیل تحت پوشش بودن بخش وسیع‌تری از دام‌های استان، به واقعیت نزدیک‌تر است. در این مطالعه %28 موارد مسلول در شهرستان‌های استان‌های تحت مطالعه مبتلا به فرم خارج‌ریوی سل بودند که لزوم پیگیری علل فراوانی میزان بروز سل خارج‌ریوی امری ضروری به شمار می‌رود.

 کلمات کلیدی: سل گاوی، سل انسانی، همبستگی، ایران

دریافت مقاله کامل